Het zwarte licht

Harry Mulisch

Kleine roman

Dagenlang heeft het nieuwe boek van Harry Mulisch, de kleine roman ‘Het zwarte licht’ mij beziggehouden, nadat ik, in het langzame tempo waartoe elk werk van niveau dwingt, als een hallucinerende dagdroom had ondergaan. Van ‘lezen’ was al na enkele bladzijden geen sprake meer, Het verhaal – als men het tenminste zo noemen wil – was autonoom geworden. Het voltrok zich als een verschijnsel. Als iets dat in het verlengde van het menselijk bewustzijn, van het ‘normale’ denken en voelen.

Er zullen – daar twijfel ik niet aan – op dit boek wel veel uitleggingen volgen. Ik zal er niet in geloven. Ik ben namelijk overtuigd, dat elke toelichting, elke analyse bij voorbaat gedoemd is aan het ondefinieerbare kern van dit werk voorbij te gaan. Mulisch zal te eniger tijd ook dit boek ‘overwonnen’ hebben. Hij zal verder gaan, op andere wegen, waaromtrent geen voorspelling mogelijk is. Maar één ding staat voor mij vast: welke gedaanteverwisselingen hij ook zal ondergaan, aan welke creaties hij nog vorm zal geven – en leven is vormen -, hij zal vroeg of laat worden erkend als een van onze grote schrijvers. Vergis ik mij niet, dan zal de toekomst pas uitwijzen, dat zijn werk zich meten kan met het beste der hedendaagse wereldliteratuur. – D.J.E.  Dinaux in het Haarlems Dagblad.