Naar het Beeld van de Vrijheid. Immigranten en Amerika

Prof. dr. Rob Kroes

Honderd jaar geleden werd het Vrijheidsbeeld onthuld. Het is het symbool geworden van Amerika als immigratieland. Met miljoenen zijn de landverhuizers naar Amerika getrokken, uit alle windstreken van de wereld. Zij ontvluchtte de armoede of hongersnood in hun eigen land, zoals de Ieren; zij ontvluchtten vervolging en verdrukking om geloof of ras, zoals de Joden uit Oost-Europa, of de verschrikkingen van het totalitarisme, zoals de bootvluchtelingen uit Vietnam. Zij gingen naar Amerika, omdat dat land voor hen een droom betekende – een droom van vrijheid, van onbeperkte kansen naar gelijkheid.
Velen hebben bittere ontberingen gekend, bij de oversteek naar Amerika, bijeengepakt op het tussendek van zeilschepen en stoomboten. Nu landen ze, ontheemd en verwezen, op de vliegvelden van Amerika, of steken ze illegaal de grens over.
Hoe heeft Amerika daarmee kunnen leven? Geen land ter wereld staat zo sterk in het teken van immigratie. De Amerikaanse bevolking is een afspiegeling van de wereldbevolking. Toch is Amerika een land geworden met een heel sterk nationaal besef. En keer op keer heeft Amerika met zichzelf overhoop gelegen of het wel nieuwe vreemdelingen moest blijven toelaten, of het wel een toevluchtsoord kon blijven zonder zijn identiteit te verliezen.
Immigranten die zelf maar net Amerikanen waren geworden keerden zich vaak het felst tegen de bedreiging van doorgaande immigratie. Heftige botsingen en haatcampagnes hebben zich voorgedaan. De geschiedenis van immigratie heeft daarom vele gezichten.
Dit boek laat vele van die gezichten zien, in foto’s en documenten, in de bonte geschiedenis van Nederlandse, Ierse, Chinese, Duitse, Japanse immigranten. Maar het gaat vooral over die ene vraag: wat is dat, een Amerikaan? Eeuwenlang zijn steeds nieuwe vreemdelingen Amerikanen geworden. Hoe dat ging is ook voor ons leerzaam, nu wij zelf zoveel vreemdelingen in eigen huis hebben.